Wzor(c)owa renowacja renesansowej kamienicy św. Mikołaja w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą

Kazimierz Dolny jest niewielkim, urokliwym miasteczkiem położonym u ujścia Grodarza do Wisły, powstałym w XIII w. na miejscu osady Wietrzna Góra. Okres swojej największej świetności Kazimierz przeżywał w wieku XVII, kiedy to dzięki rozwojowi handlu zbożem znacznie wzbogaciły się tutejsze rody mieszczańskie. Z tego okresu pochodzi większość zabytków, w tym wyjątkowa kamienica św. Mikołaja na rynku starego miasta.

Cały jego zespół urbanistyczno-architektoniczny Kazimierza Dolnego został uznany jako niezwykle cenny w ogólnoświatowej spuściźnie kulturowej.

Po wiekach zapomnienia, uroda miasteczka odkrywana jest na nowo przez konserwatorów, artystów i dzięki nim – a szczególnie malarzom – miejsce to znów przyciąga swoją magnetyczną siłą coraz większe rzesze jego miłośników.

Krótki rys historyczny i opis obiektu

Kamienica św. Mikołaja wraz z sąsiednią kamienicą św. Krzysztofa powstała w XVII wieku. Właścicielami obu tych kamienic byli bracia Mikołaj i Krzysztof Przybyłowie, którzy przyozdobili je wizerunkami swoich świętych patronów. Kamienice składają się z dwóch kondygnacji oddzielonych od siebie masywnym gzymsem. Dach budynków zamaskowano okazałymi attykami. Prawdopodobnie ich duże rozmiary miały sprawiać wrażenie, że domy są wyższe niż w rzeczywistości. Obie kamienice mają identyczny układ fasad: przyziemie z podcieniem o trzech arkadach i piętro z trzema oknami. Fasady przyozdobiono płaskorzeźbami postaci ludzkich i zwierzęcych a także ornamentami roślinnymi. Tutaj mieszają się chrześcijaństwo z mitologią, średniowieczne fantazje i renesansowe groteski. Na elewacji kamienicy św. Mikołaja płaskorzeźby przedstawiają głównie postacie świętych, z patronem właściciela kamienicy na centralnym miejscu, co podkreślało przywiązanie właściciela do tradycji chrześcijańskich. Cztery zwierzęta pod oknami pierwszego piętra symbolizować miały, jak głosi tradycja, cechy charakteru wzorowego kupca, który powinien być lotny jak gryf, waleczny jak lew, uparty jak kozioł i przebiegły jak lis. Jednym słowem fasady tych kamienic to epopeja wykuta w wapieniu i wymodelowana w zaprawie tynkarskiej.

Przebieg prac konserwatorskich

W pierwszej kolejności oczyszczono powierzchnię fasady z grubej warstwy zabrudzeń spowodowanych czynnikami atmosferycznymi, osłabioną powierzchnię narzutu piaskowo-wapiennego oczyszczono metodą Gommage. Proces oczyszczania całości fasady poprzedzono próbami wykonywanymi na małych fragmentach elewacji. Przy tej okazji usunięto również cementowe zatarcie wykonane w połowie lat dziewięćdziesiątych. Po usunięciu szkodliwych nawarstwień przeprowadzono dezynfekcję podłoża. W niektórych partiach attyki wymieniono zniszczoną i zmurszałą cegłę na nową. Na części elewacji wykonano impregnację strukturalną podłoża preparatami na bazie estrów etylowych kwasu ortokrzemowego. Usunięto zmurszałe i zniszczone kity oraz osłabione wtórne zaprawy piaskowo-wapienne, których podklejenie nie było możliwe. Rozcięto uzupełnione w latach poprzednich rysy i szczeliny. Z drutu mosiężnego wykonano zbrojenia, pod kitowanie (tzw. „pajączki”). Wykonano konserwację metalowych elementów elewacji, w tym kotwy. Wykonano, także miejscowo zabiegi iniekcji wapnem dyspergowanym w miejscach odspojenia tynku oraz uzupełnienia ubytków narzutu piaskowo-wapiennego. Poddano konserwacji i drobnej rekonstrukcji detal architektoniczny. Wykonano wazony z motywami liści dębu, rekonstrukcje płaskorzeźb piesków oraz ślimacznic.

Do scalenia kolorystycznego i nadania ostatecznego wyglądu elewacji zastosowano polikrzemianową (niskoalkaliczną silikatową) farbę elewacyjną NOVALIT F oraz polikrzemianową farbę, z efektem laserunku, NOVALIT L firmy Farby KABE wraz z pigmentami nieorganicznymi w paście.

Prace renowacyjne wykonali, latem 2006 roku, konserwatorzy – absolwenci wydziału WKiRDS ASP w Krakowie, z ramienia lubelskiego oddziału Polskich Pracowni Konserwacji Zabytków w Warszawie. Bogato zdobiona elewacja XVII-wiecznego budynku mieszkalnego wraz z attyką została poddana gruntownemu oczyszczeniu. Narzut wapienny, z którego wykonane są dekoracje fasady został wzmocniony strukturalnie, a ubytki uzupełnione. Powierzchnia elewacji została scalona farbą elewacyjną oraz przyozdobioną farbą laserunkową. Teraz znowu można podziwiać manierystyczną fasadę Kamienicy pod świętym Mikołajem, której przywrócono po raz kolejny młodość i piękno.

Efekt wykonanych prac

W konkursie budowlanym „Dom 2006 – O Kryształową Cegłę” organizowanym od sześciu lat przez Polskie Towarzystwo Mieszkaniowe „Dom” odrestaurowana w 2006 roku Kamienica pod świętym Mikołajem w Kazimierzu Dolnym zdobyła wyróżnienie w kategorii: Rewaloryzacja obiektów zabytkowych. W tej edycji konkursu były brane pod uwagę aż 72 obiekty z terenu Lubelszczyzny, Podkarpacia, Podlasia, a także Ukrainy, Białorusi i Litwy. Nagrody i wyróżnienia przyznano w dziesięciu kategoriach.

„Kazimierskie kamienice to przykład renesansu wysokiej klasy i o ogromnym uroku” – stwierdziła kierująca pracami konserwatorskimi Pani Aleksandra Popławska. „Konserwator stoi tu przed bardzo odpowiedzialnym zadaniem, trochę jak lekarz przed pacjentem – trzeba postawić prawidłową diagnozę, a potem wyleczyć…”

Jak widać kuracja zakończyła się pełnym sukcesem, skoro efekty pracy krakowskich konserwatorów zyskały uznanie kapituły konkursu „O Kryształową Cegłę”. Uznanie widać także w oczach licznych turystów, odwiedzających ten piękny zakątek Polski. Natomiast my jesteśmy dumni, że produkty Farby KABE pomogły wskrzesić dawną świetność i blask kolejnej zabytkowej kamienicy.

Na czym polega odporność tynków Farby KABE na porost glonów i grzybów?

Wszystkie masy tynkarskie Farby KABE zostały dodatkowo zabezpieczone przed porostem glonów i grzybów poprzez dodanie do gotowej masy tynkarskiej specjalnie przygotowanej mieszanki biobójczych środków powierzchniowoczynnych, zwanych biocydami. Ich rodzaj i ilość zależy od rodzaju tynku.

Co zyskujemy ocieplając zewnętrzne ściany budynku systemami Farby KABE?

Ocieplenie ścian zewnętrznych zabezpiecza budynek przed działaniem skrajnych temperatur oraz przeciwdziała utracie ciepła z wnętrza budynku.

Szczególnym przeznaczeniem systemów ociepleń KABE THERM jest termomodernizacja budynków wykonanych w starych energochłonnych technologiach, nie spełniających obowiązujących wymogów izolacyjności termicznej.
Prawidłowo zaprojektowane i wykonanie ocieplenie pozwala uzyskać odpowiednią izolacyjność termiczną ścian i poprawę mikroklimatu pomieszczeń a także dekoracyjne i ochronne wykończenie powierzchni elewacji. Właściwe ocieplenie budynku pozwala znacznie ograniczyć ilość strat energii obniżając tym samym koszty związane z jego ogrzaniem.

Systemy ociepleń proponowane przez Firmę FARBY KABE w technologii bezspoinowego systemu ociepleń oparte są zarówno na styropianie jak i na wełnie mineralnej.
System KABE THERM na bazie styropianu, najłatwiejszy do wykonania, wykorzystuje jako dekoracyjną warstwę zewnętrzną tynk akrylowy PERMURO Farby Kabe. Tynk akrylowy PERMURO dostępny jest w najszerszej na rynku palecie kolorów i faktur dając nieograniczone możliwości kształtowania przestrzeni architektonicznej obiektu. Oprócz walorów estetycznych tynk zabezpiecza elewację przed rozwojem alg i grzybów, cechuje go duża hydrofobowość (nie przepuszcza wody), co przejawia się w wysokiej odporności na działanie czynników zewnętrznych, jest bardzo elastyczny, posiadając dużą wytrzymałość mechaniczną. [udarność].

W systemach KABE THERM NV na bazie styropianu i KABE THERM WM na bazie wełny mineralnej zastosowano nowoczesny tynk polikrzemianowy NOVALIT T. Podczas aplikacji ten niskoalkaliczny tynk o charakterze mineralnym jest bardzo bezpieczny dla skóry rąk. Polikrzemianowy tynk Novalit T posiada dużą odporność na wahania warunków atmosferycznych podczas aplikacji i wiązania, co pozwala na uzyskanie założonego efektu kolorystycznego. (w porównaniu do tynków silikatowych, bardzo wrażliwych na zmiany pogodowe). Dodatkowo cechuje go wysoka odporność na zabrudzenia, bardzo wysoki współczynnik przepuszczalności pary wodnej, izolacyjność akustyczna i odporność na działanie czynników atmosferycznych.

System ociepleń KABE THERM WM, na bazie niepalnej wełny mineralnej fasadowej lub lamelowej, poleca się szczególnie dla zapewnienia wysokiej izolacyjności termicznej a zarazem akustycznej ścian budynków.
Wymienione systemy ociepleń KABE THERM przy odpowiednim doborze grubości warstwy izolacji cieplnej i właściwym wykonaniu zapewniają długotrwała ochronę budynku przed niekorzystnymi warunkami klimatycznymi.